Krew to czerwony płyn krążący w żyłach i tętnicach, ale kiepsko by było, gdyby nasza wiedza ograniczała się do tak zdawkowego stwierdzenia. Jaką wiedzę o krwi, warto mieć we krwi?
Gdybyśmy połączyli wszystkie żyły, tętnice i maleńkie naczynia włosowate, w organizmie człowieka, powstałaby rurka o długości ponad 96 tys. kilometrów, czyli przeszło dwa razy dłuższa, niż wynosi długość równika! W tej olbrzymiej sieci krew krąży nieustannie. Wystarczy minuta, aby serce przepompowało przez nasze ciało cały jej zapas. Krew jest tak niezwykła, że medycyna zadedykowała jej całą dziedzinę – hematologię.
Krew, czyli co?
Krew przemieszcza się za pomocą układu krążenia, którego „silnikiem” jest serce. Krąży w układzie krwionośnym zamkniętym, czyli w naczyniach krwionośnych oraz w układzie krwionośnym otwartym, czyli w jamie ciała. Powstaje głównie w szpiku kostnym, a kiedy jest zużyta – ulega zniszczeniu w śledzionie. Krew składa się z osocza oraz z ciałek czerwonych (erytrocytów), białych (leukocytów) i płytek krwi (trombocytów). Krwinki czerwone żyją około stu dni. Są odpowiedzialne za przenoszenie tlenu i dwutlenku węgla. Biorą też udział w zachowaniu równowagi kwasowo- zasadowej. Krwinki białe – w zależności od typu – żyją od godziny do 10 lat i są podstawowym elementem układu odpornościowego. Żywotność trombocytów, które odgrywają istotną rolę w procesie krzepnięcia krwi, kończy się zwykle już po 9 dniach.
Płynną część krwi nazywamy osoczem. Składa się ono z wody, w której rozpuszczone są białka oraz m.in. elektrolity, składniki odżywcze i produkty przemiany materii.
Krwawe ciekawostki
- Gdyby nie hemoglobina, krew byłaby przezroczysta.
- We krwi mamy zapisaną większość informacji o swoim organizmie.
- Najczęściej występującą w Polsce grupą krwi jest ARh+, a najrzadziej ABRh-.
- Krew grupy 0 jest znana jako „uniwersalny dawca”. W razie konieczności można ją przetoczyć każdemu, ponieważ nie posiada ani przeciwciał anty‑A, ani anty‑B.
Tkanka do zadań specjalnych
Szacuje się, że w organizmie człowieka znajduje się 5–6 litrów krwi, co stanowi ok. 8 proc. masy ciała. Krew to chyba najbardziej wykwalifikowana tkanka. Jej głównym zadaniem jest transport tlenu i dwutlenku węgla. Krew transportuje również substancje odżywcze ze strawionego pokarmu do wszystkich komórek organizmu oraz hormony. Bierze udział w procesach krzepnięcia, a także wpływa na termoregulację organizmu. To dzięki niej temperatura ciała wynosi 36,6 stopni C. Ponadto krew broni organizm przed chorobotwórczymi drobnoustrojami, bierze udział w gospodarce białkami, elektrolitami, lipidami oraz w utrzymaniu prawidłowej wartości pH.
Najcenniejszy dar
– Krew jest lekiem, którego nie da się zastąpić żadnym innym – mówi Jolanta Zatorska, dyrektor Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Krakowie. – To najcenniejszy dar, jaki możemy ofiarować drugiemu człowiekowi. Krew można oddawać od 18. roku życia. Nie każdy może być krwiodawcą, ale każdy może podjąć próbę przystąpienia do grona honorowych dawców krwi. Przed każdym pobraniem obowiązuje kwalifikacja lekarska. Tylko decyzja lekarza po wykonaniu badań jest podstawą do dopuszczenia do oddania krwi – wyjaśnia pani dyrektor.
Oddawanie krwi nie wiąże się z żadnym ryzykiem, jest bezpieczne i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia czy życia. – Oddaję krew od dwóch lat, bo pewnego dnia miałam wypadek i sama bardzo jej potrzebowałam– przyznaje Jola Chytra. – Krwiodawstwo daje mi wiele radości. Mam poczucie, że robię coś dobrego, a przecież to nic nie kosztuje – podkreśla.
Jola Tęcza-Ćwierz
Więcej w drukowanym wydaniu „Drogi”. Zachęcamy do prenumeraty. O „Drogę” pytajcie także w swoich parafiach.